Çocuklarınız ile etkili iletişim için;
- Çocuğunuzu dinleyin.
Eğer meşgulseniz, hastaysanız ya da başka bir şey ile ilgileniyorsanız bunu çocuğunuza söyleyin, onu dinliyor gibi yapmayın. Çocuğunuza şunu söyleyin: “Şu anda meşgulüm ama biraz sonra seni dinleyeceğim”. Dinlediğinizi göstermek için göz teması kurun, başınızı sallayın, sorular sorun ve fikirlerinizi ifade edin.
- Çocuğunuzu sorunlarını kendi başına çözmesi için teşvik edin.
Çocuğunuzun bağımsız olmasına yardımcı olmak için onun duygularını ifade etmesine, üzüntüsüyle baş etmesine, yaşadığı sorunların üstesinden gelmesine izin verin. Eğer onun için tüm bunları yaparsanız, bu duygularla baş etmeyi öğrenemeyecek ve hayatının geri kalanında başkalarının onun sorunlarını çözmesini bekleyecektir. Sorumluluk alması konusunda onu cesaretlendirin.
- Çocuğunuza duygularını dinlemeyi ve anlamayı öğretin.
Birçok duygu hakkında konuşun. Duygularını bilmesine yardımcı olun. Öfke, kıskançlık, yetersizlik, üzüntü ve hayal kırıklığı gibi duyguları veya heyecan, sevinç, sevgi, şefkat, gurur gibi duyguları yaşayabileceğinizi açıklayın. Çocuğunuza başkalarının duygularına saygı duymayı öğretin. Ona hayatta ne istediğini bilen bir birey gibi davranın. Bırakın istedikleri zaman ağlasınlar ve bir çıkış yolu bulsunlar. Bu aşamada yanında olduğunuzu ona bildirin.
- Pozitif disiplini kullanın.
Davranışı değiştirmek için ceza sistemini değil, ödül sistemini kullanın. Cezalandırılan çocukların cesaretleri kırılıyor ve özgüvenleri azalıyor. İnsanların önünde onu suçlamamaya dikkat edin ve iyi davranışlarından hoşlandığınızı söyleyin.
- Olumlu davranışlarını görün.
Çocuğunuza başarısını ve iyi davranışlarını gördüğünüzü gösterin. Örneğin çocuğunuz ağlarken dikkat çekiyorsa isteklerini ağlayarak ifade etmeyi öğrenecektir. Çocuğunuz okuldan eve geldiğinde ellerini yıkadığı için bu davranışını takdir ederseniz ilgiyi korumak için bu güzel davranışı devam ettirecektir. Eğer onun iyi davranışını fark ederseniz ve sizin gördüğünüzü ona gösterir veya hissettirirseniz bu davranışı tekrarlayacaktır.
- Kuralların tutarlılığını gösterin.
Gerekli gördüğünüz kuralları çocuğunuzun ısrarı nedeniyle değiştirmeyin. Kurallar her zaman aynı olmalı. Aksi takdirde çocuğunuz asla kurallara dikkat etmeyecektir. Gerekirse çocuğunuzla konuşarak belirlediğiniz kuralları değiştirebilirsiniz. Koyduğunuz kurallara bağlı kalamıyorsanız gerekirse değiştirin. Bunun neden gerekli olduğunu açıklayın.
- Hayatınızı düzenleyin
Çocuğunuza gün içinde ne yapması gerektiğini söyleyin. Çocuğunuza ne zaman yemek yemesi gerektiğini, ne kadar TV izleyebileceğini ve ne zaman yatması gerektiğini söyleyin. Bu amaçla birlikte plan yapın.
- Birlikte eğlenin
Çocuklarınızla birlikte olun, birlikte oynayın, konuşun, egzersiz yapın, birlikte yemek yiyin. Çocuklarınızın sizinle vakit geçirirken sizi rol model alarak yeni ve uygun davranışları öğrendiklerini unutmayın.
- Sorumluluk verin.
Yaş düzeyine ve becerisine uygun görev ve sorumluluklar verin. Örneğin 10 yaşındaki bir çocuk ödevlerini zamanında yapabilmeli, yatağını toplayabilmeli ve masanın kurulmasına yardım edebilmelidir. Dişlerini fırçalamak, ellerini yıkamak, çantasını hazırlamak ve son kontrolü yapmak onun görevidir.
- Ahlaki kuralları öğretin.
Dürüstlük, saygı ve nezaket gibi konular aile içinde örneklerle ve hikayeler anlatılarak öğretilir. Bu kavramları tutarlı ve devamlı bir şekilde uygulayın. Örneğin çocuğunuza yalan söylemenin kötü olduğunu öğretmek istiyorsanız yalan söylemeyin. Unutmayın ahlaklı insan olmanın tohumları ilk olarak ailede ekilir.
- İlginizi ve sevginizi ifade etmekten korkmayın.
Sevginizi ifade etmekten ve göstermekten çekinmeyin. Araştırmalar, her gün sevgi gören çocukların stres hormonlarının daha düşük olduğunu ve kaygılı olduklarında strese daha iyi tepki verebildiklerini göstermiştir.
- Güvenini kazanın.
Size güvenebileceğini bilmesini sağlayın. Verdiğiniz sözleri tutun, tutamayacağınız sözler vermeyin. Eğer ona onu koşulsuz sevdiğinizi söylerseniz, çaresiz kaldığında, hatalı olduğunda, yalnız olduğunda ona inandığınızı ve yanında olduğunuzu bilecektir.
- Kendinize değer verin.
İyi bir ebeveyn olmak için sizlerin de sakin ve mutlu olmanız gerekir. Mutlu yetişkinler çocukları için iyi bir rol modeldir. İhtiyaçlarınıza zaman ayırın. Birbirinizi sevdiğinizi, sevgi ve saygı gösterdiğinizi gördüklerinde sizin adınıza sevinecekler ve ileriki yaşlarda sizi taklit edeceklerdir.
Uzman Klinik Psikolog Şeyma Aykut