Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB), daha önce Çoklu Kişilik Bozukluğu olarak bilinen, karmaşık bir psikolojik durumdur. Bu durumda, bir kişide iki veya daha fazla farklı kimlik veya kişilik durumu bulunur. Her bir kimlik kendi düşünce, duygu ve davranış kalıplarına sahiptir ve genellikle kişinin ana kimliğinden bağımsızdır. Bu farklı kimliklerden her biri kendisini baskın hissettiği zamanlarda kişinin kontrolünü ele alabilir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedir?
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB), daha önce Çoklu Kişilik Bozukluğu olarak bilinen, bir kişinin iki veya daha fazla ayrı ve farklı kimlik veya kişilik durumuna sahip olduğu bir psikiyatrik durumu ifade eder. Bu farklı kimliklerden her biri, düşünceler, duygular, davranışlar ve hatta farklı hatıralar gibi kendine özgü özelliklere sahip olabilir. Bu durum, genellikle şiddetli travmatik olaylarla ilişkilendirilir ve bireyin travmatik deneyimleriyle başa çıkmasının bir yolu olarak gelişebilir.
DKB’nin temel özellikleri arasında kimlikler arası geçişler (genellikle “anahtarlanma” olarak adlandırılır), amnezi (bireyin farklı kimliklerinin deneyimlerini hatırlayamaması), çevreye veya kendine yabancılaşma hissi ve genellikle kişinin günlük işlevselliğini bozan ciddi bozulmalar bulunur.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB) karmaşık ve çok boyutlu bir durum olup, çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, ancak genellikle aşağıdakileri içerir:
- Çoklu Kimlikler veya Kişilik Durumları: En belirgin belirti, bireyin iki veya daha fazla ayrı kimlik veya kişilik durumuna sahip olmasıdır. Bu kimlikler farklı isimler, yaşlar, cinsiyetler, geçmişler ve hatta farklı fiziksel özelliklere sahip olabilir.
- Hafıza Kaybı (Amnezi): Kişi, önemli kişisel bilgileri, günlük olayları veya belirli zaman dilimlerini hatırlayamayabilir. Bu hafıza kaybı genellikle derindir ve normal unutkanlıkla açıklanamaz.
- Zaman Kaybı Hisleri: Kişi, zamanın büyük bölümlerini “kaybetmiş” gibi hissedebilir. Bu durum, başka bir kimliğin kontrolü devraldığı zamanlarda ortaya çıkabilir.
- Kendine ve Çevreye Yabancılaşma: Kendi vücutlarına, düşüncelerine veya duygularına yabancılaşma hissi yaşayabilirler. Çevrelerindeki dünya gerçek dışı veya uzak görünebilir.
- Depresyon ve Anksiyete: DKB olan kişilerde depresyon, anksiyete ve diğer duygusal sorunlar yaygındır.
- Parçalanmış Zihinsel Süreçler: Düşünce akışında, algılarda ve hafızada parçalanma veya kopukluklar olabilir.
- Travmatik Geçmiş: Çoğu DKB vakasında, bireyin geçmişinde ciddi travmatik olaylar veya çocukluk döneminde yaşadığı istismarlar bulunur.
- Kişilerarası İlişkilerde Zorluklar: Kişilikler arasındaki değişimler nedeniyle, kişilerarası ilişkilerde tutarsızlık ve zorluklar yaşanabilir.
- Fiziksel Belirtiler: Farklı kimlikler farklı fiziksel durumlar veya tıbbi sorunlar sergileyebilir.
- Otohipnoz veya Trans Hali: Bazı durumlarda, bireyler trans benzeri durumlara girebilir veya otohipnotik deneyimler yaşayabilir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB) için tedavi genellikle uzun süreli ve kapsamlı bir yaklaşım gerektirir. Tedavinin temel amacı, farklı kimlikler arasında bütünlük ve işbirliğini teşvik etmek, geçmişte yaşanmış travmatik deneyimlerle başa çıkmayı sağlamak ve bireyin günlük yaşamda işlevselliğini artırmaktır. İşte DKB tedavisinde yaygın olarak kullanılan bazı yaklaşımlar:
- Psikoterapi: Tedavinin temeli genellikle uzun süreli psikoterapidir. Bu terapi, bireye farklı kimliklerini tanıma ve bunlar arasında uyum sağlama konusunda yardımcı olabilir. Ayrıca, kişinin geçmiş travmalarını işlemesine ve günlük yaşamdaki zorluklarla başa çıkmasına yardımcı olur.
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışları değiştirmeye yönelik bir terapi şeklidir ve DKB tedavisinde destekleyici bir rol oynayabilir.
- Aile Terapisi: Aile terapisi, hastanın ailesini tedavi sürecine dahil ederek, aile üyelerinin durumu anlamalarına ve destek olmalarına yardımcı olabilir.
- Grup Terapisi: Grup terapisi, benzer sorunları yaşayan diğer kişilerle etkileşimde bulunarak destek sağlayabilir.
- Eğitim ve Danışmanlık: Hem hastaya hem de ailesine, DKB’nin doğası ve tedavi süreci hakkında bilgi sağlamak önemlidir.
- İlaç Tedavisi: DKB için özel bir ilaç tedavisi yoktur, ancak depresyon, anksiyete veya diğer eşlik eden sorunlar için ilaçlar reçete edilebilir.
- Yaratıcı Terapiler: Sanat terapisi, müzik terapisi gibi yaratıcı terapi yöntemleri, ifade edilmemiş duyguları ve düşünceleri açığa çıkarmak için kullanılabilir.
- Travma Odaklı Terapiler: Özellikle EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) gibi travma odaklı terapi yöntemleri, travmatik anıların işlenmesinde yardımcı olabilir.
- Kendi Kendine Yardım Stratejileri: Günlük tutma, rahatlama teknikleri ve stres yönetimi gibi kendi kendine yardım stratejileri de tedaviye destek olabilir.
DKB’nin tedavisi kişiye özgü olup, bir uzman tarafından yönetilmelidir. Tedavi süreci genellikle uzundur ve sabır gerektirir. Hastaların ve ailelerinin, tedavi sürecinde aktif rol alması ve sürekli destek sağlaması önemlidir. Eğer bu bozukluktan şüpheleniyorsanız veya tanıdığınız biri bu durumu yaşıyorsa, profesyonel yardım almak hayati önem taşır.
