Yeme bozukluğu, kişinin sağlığını bozacak şekilde ya yetersiz ya da aşırı yemek yeme davranışı göstermesidir. Yeme davranışının sadece fizyolojik değil psikolojik belirtilerden kaynaklı da görüldüğü bilinmektedir.
Yeme bozukluğu sağlıklı beslenmenin sürdürülmemesi halinde ciddi sorunlara yol açabileceği yaygın bir bozukluktur. Kişi bedensel, ruhsal ve sosyal olarak yeme davranışındaki anormallikler nedeniyle zarar görür. Kişinin yaşamını ve sağlığını etkiyebilecek bu bozukluğun farkında olunması ve sağlıklı bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir.
Yeme Bozukluğu Belirtileri
- Kısa zamanda hızlı ve sağlıksız kilo vermesi,
- Belirgin bir beslenme eksikliği,
- Sürekli olarak kilo ya da kalori hesabı yapma,
- Kilo verememe ile ilgili kaygı,
- Rahatsızlık verecek düzeyde tokluk hissetme,
- Sağlıklı vücut ağırlığı önemini kavrayamama,
- İğrenme, melankoli hissetme veya yoğun bir suçluluk hissi yaşama,
- Kusmaya bağlı mide problemlerinin yaşanması,
Yeme Bozukluğu Türleri
Pika sendromu
Bir aydan uzun bir süre boyunca, sıkça tüketilen gıdanın geri getirilmesi durumu gözlemlenebilir. Getirilen yiyecek tekrar çiğnenebilir, tekrar yutulabilir veya dışarıya atılabilir. Bu sıkça rastlanan geri getirme durumu, herhangi bir mide ya da bağırsak rahatsızlığına veya başka bir sağlık sorununa dayandırılamaz.
Geri Çıkarma (geviş getirme) Bozukluğu
Bir aydan uzun bir süre boyunca, sıkça tüketilen gıdanın geri getirilmesi durumu gözlemlenebilir. Getirilen yiyecek tekrar çiğnenebilir, tekrar yutulabilir veya dışarıya atılabilir. Bu sıkça rastlanan geri getirme durumu, herhangi bir mide ya da bağırsak rahatsızlığına veya başka bir sağlık sorununa dayandırılamaz.
Kaçıngan / Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu
Belirgin bir kilo kaybı, beslenme eksikliği ya da tüp yardımıyla beslenme görülmektedir.
Bulimiya Nervoza
Tekrarlayan aşırı yeme atakları yaşanması, bu ataklar sırasında birçok insanın normalde tüketeceğinden belirgin bir şekilde daha fazla gıda alımı ve yemek yeme sırasında kontrolün kaybolduğu hissinin olması (yemeyi durdurma veya ne kadar yediğini kontrol edememe hissi) tipiktir. Birey, alınan kiloyu engellemek adına kendi kendine kusma, idrar söktürücü veya diğer ilaçları kötüye kullanabilir. Ayrıca, neredeyse hiçbir şey yememe veya aşırıya kaçan spor yapma gibi tekrar eden, uygunsuz telafi edici davranışlar sergileyebilir. Bu tıkınırcasına yeme davranışlarının ve uygunsuz ödünleyici davranışların her ikisi de, ortalama, üç ay içinde, en az haftada bir kez olması blumiya nervoza tanı ölçütü için değerlendirme kriteridir.
Anoreksiya Nervoza
Kilo alma veya obezite korkusu yaşama veya belirgin bir şekilde düşük vücut ağırlığına rağmen kilo alma sürecini zorlaştıran sürekli davranışlar sergileme durumudur. Kişinin vücut ağırlığını ya da biçimini nasıl algıladığıyla ilgili bir bozukluk vardır, kendini değerlendirirken vücut ağırlığı ve biçimine yersiz bir önem yükler ya da o sıradaki düşük vücut ağırlığının önemini hiçbir zaman kavrayamaz.
Tıkınırcasına Yeme
Yineleyici tıkınırcasına yeme dönemlerinde benzer koşullarda, benzer sürede, çoğu kişinin yiyebileceğinden açıkça daha çok yiyeceği, ayrı bir zaman biriminde (herhangi iki saatlik bir sürede) yeme davranışı görülmektedir. Aşırı hızlı yemek yeme, rahatsız edici derecede tok hissedene kadar beslenme, fiziksel açlık olmadan yemek yeme ve yalnız başına yemek yeme eğilimi, ardından derin bir suçluluk hissiyle birlikte sıkça görülmektedir.
Gece Yemek Yeme
Uykudan uyanıp yemek yeme veya akşam yemeğinden sonraki aşırı gıda alımı, tekrar eden gece beslenme ataklarını tanımlar. Yenilen yemeklerin farkında olunur ve hatırlanır. Bu gece beslenme durumu, uyku-uyanıklık ritmindeki değişimler veya toplumsal normlar gibi dışsal faktörlerle tam olarak açıklanamaz. Gece beslenme atakları, belirgin bir rahatsızlık ve/veya günlük yaşantıda işlevsizliğe yol açar.
Yeme Bozukluğu Tedavi Yöntemi
Tedavi psikiyatri ve uzman psikolog öncülüğünde, hastalığın durumuna göre diğer tıbbi dallar ile iş birliğine geçilerek sürdürülür.
Psikolojik yardım alınırken bilişsel davranışçı terapi (BDT) yöntemi etkili olduğu için kullanılabilmektedir. Yeme problemleri, kişilerin stres, üzüntü, sıkıntı veya diğer olumsuz duygularla başa çıkmak için aşırı yemek yemeleri durumudur. Bilişsel davranışçı terapi, yemenin altında yatan düşünce kalıplarını ve davranışları araştırır. Bu terapi yönteminde ilk adım genellikle kişinin kendi düşünce, duygu ve davranışlarını gözlemlemesini içerir.
