Histeri kavramı uzun bir geçmişe sahiptir. DSM-5’de yer almamaktadır. Yerini histrionik kişilik bozukluğu, somatik belirtilerle ilişkili bozukluklara bırakmıştır. Kernberg Histeri ve Histrionik Kişilik bozukluğunu birbirinden ayırmış olup patoloji derecesi ve tedavi bakımı açısından ayrılarak incelenmesi gerektiğini savunur. Histerik Kişilik Bozukluğuna sahip bir bireyde daha bütünleşmiş bir kimlik yapısı vardır.
Histerik Kişilik: Duygular fırtınalıdır, hızlı değişimler görülmektedir. Duygular da oynaklık vardır fakat ilişkilerde derinlik, sıcaklık görülmektedir. Aşık oldukları zaman cinsel ilişkiye dair kaçınma davranışlarında bulanabilirler. Erotik ve romantik kavramını birbirinden ayırmakta zorlanır. Bu zamanlarda duygusal krizlere veya gerçek dışı davranışlara yönelebilirler. Yakınlık kurdukları kişilerde çocuksu dil kullanır, baştan çıkarıcı davranışlarda bulunabilirler. İki zıt durum gözlemlemek mümkündür; aşırı baştan çıkarıcı bir tutum veya engellenmiş, kaçınılan cinsellik. Önce baştan çıkarıcı bir tutum sergileyip sonrasında reddedebilir. Kendilerini bir üçgenin içinde bulabilirler. Histerik kişilik; rekabeti sever, üçgensel ilişkilere girerek bilinçdışı durumunu yansıtabilir. Ödipal çatışmaları gözlemlemek mümkündür. Cinsellikle ilgili yoğun suçluluk duyguları hakim olup iş ortamında erkeğe dair yoğun düşlemlerin içinde kendini bulabilir. Kendine kötü davranan erkeklerden hoşlanması mazoşistik bir aşk eğilimi olduğunun göstergesidir. Kendinden yaşça büyük partnerlere ilgi duyabilirler. Histerik kişilik yapısında kimlik daha bütünleşmiş olup kendisi ve ötekinin ayrımını yapabilen kişilik gözlemlenir.
Histrionik Kişilik Bozukluğu: Kimlik bütünlüğü dağılmıştır. Ötekinin ayrımını yapamaz. Dağınık ve tutarsız bir kimlik görülür. İlgi çekmek için yoğun çaba gösterirler. Baştan çıkarıcı tutumları vardır. Duygulanımda dalgalanmalar görülür; siyah ve beyaz gibi. Kendi değersizliğini ötekine yansıtır, ötekinin ayrımını yapamaz. Yaşadıkları olayları aşırı abartır, ilgiyi sürekli kendinde tutmak ister. Histrionik kişilik bozukluğunun en belirgin özelliği dikkat çekme davranışları ve yoğun duygusallıktır. Dikkat çekmeye yoğun çaba sarf eden bu kişilikler; bekledikleri ilgi görülmediğinde tedirginlik yaşarlar. Genellikle histrionik kişilik bozukluğu olan kadınlarda kışkırtıcılık patolojik düzeyde, çocuksu şekilde yargılama, manipülatif tutumlar, antisosyal davranışlar ve hayali ilişkilerde aşırılık vardır. Erkeklerde histrionik kişilik bozukluğu ise dramatik, tepkisel, güvensiz ve ilişkilerde tutarsızlık, sorumsuzluk görülmektedir.
Histrionik veya histerik kişilik bozukluğunu anlamak için danışanın şuan ki hayatındaki işlevselliğine bakmak önemlidir. Sosyal çevre, yakın ilişkiler ve iş ilişkilerinde nasıl? Bu kişiler genellikle terapiye ilişkide yaşadığı sorunlardan yani abartılı veya tutarsız davranışlardan, cinsel hayatındaki problemlerden, istikrarsızlıktan başvururlar.
Psikolojik Danışman Berfin ÇOKSÜER