Psikolojide “darbuka etkisi” ya da İngilizce adıyla “drum effect”, bir bilginin ya da haberi sıklıkla tekrarlanması sonucu bu bilginin insanlar tarafından daha fazla hatırlanması ve bu nedenle de daha önemli veya doğru olarak kabul edilmesi fenomenine verilen isimdir. Bu terim, sürekli tekrarlanan seslerin dikkat çekmesine benzetilerek kullanılır. Özellikle medya psikolojisi ve reklamcılıkta sıkça başvurulan bir tekniktir.
Darbuka etkisi, aşağıdaki psikolojik temellere dayanır:
- Tekrarlama Etkisi: Bir bilgi ne kadar sık tekrarlanırsa, o bilginin hatırlanması ve akılda kalması o kadar kolaylaşır. Bu durum, bilginin beyinde daha derinlemesine işlenmesine ve dolayısıyla daha uzun süreli hafızada yer etmesine olanak tanır.
- Tanıdıklık Yanılgısı: İnsanlar sıkça karşılaştıkları bilgilere daha yatkın olup, bu bilgileri daha doğru veya güvenilir olarak değerlendirebilirler. Sıklıkla maruz kaldığımız bilgiler, zamanla daha tanıdık hale gelir ve bu tanıdıklık duygusu güven hissini artırabilir.
- Uygunluk Yanılgısı: Tekrarlanan bilgiler, insanların dünya hakkındaki var olan inanç ve beklentileriyle uyumlu hale geldikçe, bu bilgilere olan inanç da artar. Yani, bir bilgi ne kadar çok tekrar edilirse, o bilginin doğru olduğuna dair algı o kadar güçlenir.
Darbuka etkisi, haberlerin sunumu, siyasi kampanyalar, reklamcılık ve hatta eğitim gibi çeşitli alanlarda etkili bir iletişim stratejisi olarak kullanılabilir. Ancak, bu etkinin aynı zamanda yanlış bilgilerin veya zararlı inançların yayılmasına katkıda bulunabileceği unutulmamalıdır, bu yüzden bilgi sunumu ve alımında eleştirel düşünce önem taşır.
