Ebeveynlerin en çok zorlandıkları konulardan birisi sınır koymaktır. Sınırlar çocukların güvenlik ihtiyacıdır. Sağlıklı sınırlar koymak, çocuğu baskılamadan, her yönden kontrol altına almadan ve sürekli olarak “hayır” demeden de mümkündür. Sınır koymak, çocuğun kendisini güvende hissederek hareket edebileceği alanı belirlemesine yardımcı olacak işaretleri çocuğa göstermek, öğretmektir ve her bireyin gelişiminde önemli rol oynayan pozitif bir süreçtir.
Çocuklar Neden Sınırlara İhtiyaç Duyarlar?
Çocuklar yaşadıkları ortamlardaki kuralları anlama gereksinimi duyarlar. Kendilerini ne beklediğini, ne kadar ileri gidebileceklerini, fazla ileri gittiklerinde neler olabileceklerini deneyimleyerek öğrenmek isterler. Bu noktada tehlikeli alanlara girdiklerinde “dur” diyecek, güvenebilecekleri yön göstericilerinin, yani ebeveynlerinin tepki ve tutumları son derece önemlidir.
Pek çok ebeveyn çocuğuna acı çektireceği veya onun sevgisini kaybedeceği endişesiyle onun isteklerini reddetmeye cesaret edemez. Ancak çocukların sağlıklı sınırlarla büyümeye ihtiyacı vardır. Bu şekilde davranışlarının doğal sonucuna katlanmayı, dürtülerini kontrol etmeyi, sorumluluk duygusu ve iç disiplin geliştirmeyi öğrenirler. Sınırlar, çocuğun sosyal beceri ve uyumunu arttırarak gelişim sürecinde başka sınırlarla karşılaştığında kolay adapte olabilmesini sağlar.
Sağlıklı Sınırlar Nasıl Konulur?
Sağlıklı sınırlar şefkatle koyulanlardır. Çocuklarınıza sınır koymanızın amacı onların üzerinde güç ve otorite sahibi olmak değil, onların yaşamlarını düzenlemelerine ve kendi sınırlarını keşfetmelerine yardımcı olmaktır. Bu yüzden çocuklarınıza sınır koyarken;
– Sınır koyduğunuz konular hakkında çocuklarınıza anlayabileceği bir şekilde açıklama yapabilirsiniz.
– Çocuğunuzun bu sınırlara uymak istememesi durumunda, önce onun duygusunu ve isteklerini anladığınızı ifade etmelisiniz (çizgi film izlemeye devam etmek istiyorsun çünkü izlerken eğleniyorsun) sonra sınırlarınızı çatışmaya girmeden şefkatli ve net bir şekilde hatırlatmalısınız (ancak bugünlük televizyon saati bitti).
– Sınırları koyarken cümleleriniz çocuğun gelişim dönemine uygun, basit, yapılabilir ve anlaşılabilir olmalıdır. Koyulan sınırları uygulamada süreklilik olması, ebeveynlerin ortak tutumlarda buluşması ve model olması çocuğun konulan sınırları somut olarak anlamasını sağlar.
-Sınırlarınızı belirlerken “hayır”ı aşırı kullanmak, karşı tarafta direnç ve güç mücadelesi tetikleyebilir. Onun yerine kabul edilebilir alternatif bir seçenek sunarak kararı onun vermesini sağlayabilir, dikkatini istenen davranışa çekebilirsiniz.
-Sınırlar ceza amaçlı değildir. Sınırlar önceden belirlenmeli ve çocuk kurallara uymadığında bağırmadan, kararlı bir ses tonu ile göz kontağı kurularak hatırlatılmalıdır. Kurallara uyum gösterilmediğinde direk tepki vermeden sebepleri düşünülmeli, çocuğun anlattığı ifadeler dinlenmeli, engellendiğini düşündüğü ve zorlandığı anlarda sakinleşmesi adına duygusal destek sağlanmalıdır.
Unutmayalım ki, anlaşıldığını ve tüm duygularıyla kabul edildiğini hisseden çocuklar sınırlara daha kolay adapte olurlar.
Uzman Klinik Psikolog Büşra Ceylan
