Metakognisyon, kendi düşünme süreçlerimiz hakkında düşünmek ve bu süreçleri anlamak, izlemek ve düzenlemek anlamına gelir. Terim, “meta” (ötesinde veya arkasında) ve “kognisyon” (düşünme süreci) kelimelerinin birleşiminden türemiştir. Metakognisyon, bireyin kendi öğrenme, anlama, hatırlama ve problem çözme süreçleri üzerine düşünmesini ve bu süreçleri etkili bir şekilde kontrol etmesini içerir.
Metakognisyon iki temel bileşeni kapsar:
- Metakognitif Bilgi: Bu, kendi bilişsel işleyişimiz, öğrenme görevlerimiz ve kullanabileceğimiz stratejiler hakkında sahip olduğumuz bilgidir. Üç ana kategoriye ayrılabilir:
- Kişisel bilgi: Kendi bilişsel süreçlerimiz ve yeteneklerimiz hakkındaki farkındalığımız.
- Görev bilgisi: Öğrenme görevlerinin ve bu görevlerin zorluklarının farkında olma.
- Strateji bilgisi: Öğrenme ve problem çözme için kullanabileceğimiz stratejiler ve bu stratejilerin ne zaman ve nasıl kullanılacağı hakkındaki bilgi.
- Metakognitif Düzenleme: Bu, öğrenme ve düşünme süreçlerimizi planlama, izleme ve düzenleme yeteneğidir. Üç temel süreci içerir:
- Planlama: Göreve nasıl yaklaşılacağına karar verme ve uygun stratejiler seçme.
- İzleme: Bir görevi yerine getirirken kendi anlayışımızı ve performansımızı sürekli olarak değerlendirme.
- Değerlendirme: Bir görev tamamlandıktan sonra performansımızı değerlendirme ve gelecekteki benzer görevler için dersler çıkarma.
Metakognisyon, öğrenmeyi ve problem çözmeyi optimize etmede kritik bir role sahiptir. Öğrencilere metakognitif beceriler öğretmek, onların daha bağımsız, etkili ve kendine güvenen öğrenenler olmalarına yardımcı olabilir. Yetişkinlerde de, metakognitif beceriler profesyonel ve kişisel yaşamlarında karşılaştıkları zorlukları daha etkili bir şekilde yönetmelerine imkan tanır.
