Arkadaşlık ilişkileri çocukların gelişimlerinde büyük rol oynar. Gelişim döneminde çocuğun akranlarıyla kurduğu iletişim, sosyal becerilerinin gelişmesi bakımından önemlidir. Çocuğa gerekli sosyal becerileri kazanması için fırsat sağlar.
Fakat bazı durumlarda çocukların okula başlaması ve sosyal ilişkiler kurmaya başlamasıyla, bazı problemler ortaya çıkmaya başlar. Zaman içerisinde arkadaşlık kuramayan ve sosyal becerilerini geliştiremeyen çocuk, bir süre sonra arkadaşları tarafından dışlanma durumuyla da karşı karşıya kalabilir. Bunlar karşısında çocuklar; depresyon, kendine güvenememe, davranış problemleri gibi olumsuz durumlar yaşayabilirler.
Arkadaşlık İlişkileri Çocuğun Gelişimi İçin Neden Önemlidir?
Çocuğun yaşamının ilk iki yılında en etkili sosyal kaynak ebeveynleri ve onlarla kurduğu ilişkidir. 2 yaştan sonra çocuğu dil gelişimiyle beraber çocuğun sosyal iletişim becerileri gelişmeye başlıyor. 3-4 yaş itibariyle akranlarıyla zaman geçirme ihtiyaçları artıyor ve akranları aracılığıyla sosyal becerilerini geliştiriyor.
Çocuk akranlarıyla ilişki kurdukça empati kurmayı, paylaşmayı, sıra beklemeyi öğreniyor. Benmerkezci olmaktan çıkıp başkalarının duygu ve düşüncelerine saygı duymayı öğreniyor ve sosyal bir varlık haline geliyor. Kendisinden başka ve farklı insanların da olduğunun farkına varıyor. Arkadaş çocuğa ayna tutuyor ve çocuk arkadaş aracılığıyla kendini de keşfediyor, kendi zayıf ve güçlü yönlerini fark ediyor. Kurduğu arkadaşlık ilişkileri çocuğun özgüven ve benlik gelişimine katkı sağlıyor.
Başa çıkamadığı duygu ve düşünceleri arkadaşlık ilişkileri aracılığıyla sadece kendisinin yaşamadığını fark ediyor. Bir gruba ait olduğunu hissederek aidiyet bilinci geliştiriyor. Aynı zamanda arkadaşlarının onay alan ve onay almayan davranışlarını da gözlemleyerek öğreniyor. Ailesinin kazandırmakta zorlandığı davranış kalıplarını arkadaşlık ilişkileri aracılığıyla kazanıyor. Normalde yemeyeceği bir yemeği arkadaşı yediği için yiyebiliyor ya da odasını toplamayan bir çocuk, arkadaşının odasını topladığını görünce kendisi de odasını toplamaya başlayabiliyor. Sonuç olarak çocuk arkadaşıyla sadece oynamıyor, oynarken öğreniyor.
Çocuklar Arkadaşlık Kurmada Neden Sorun Yaşar?
Çocukların arkadaşlık kurmakta zorlanmasının birçok sebebi olabilir. Her çocuğun neden zorlandığının sebepleri bulunmalı ve ona göre bir çözüm yolu izlenmelidir. Bunun için çocuğumuzu gözlemlemek, arkadaş kurmada ne gibi zorluklar yaşadığını bulmak, öğretmenleriyle okuldaki davranışları konusunda iletişim kurmak önemlidir.
Çocukların arkadaş kurmakta zorlanmasının karşımıza en sık çıkan sebeplerinden bazıları şunlardır;
• Çocuğun sosyal becerilerinin gelişmemiş olması
• Çocuğun özgüven sorunu yaşıyor olması
• Çocuklar arası ekonomik farklılıklar
• Çocuklar arası kültürel farklılıklar
• Karakteristik özellikler (Benmerkezci tutumda olan veya utangaç olan çocuklar genelde arkadaşlık kurmakta zorlanırlar.)
• Ailenin sık sık yer değiştirmesi
• Çocukta dikkat eksikliği, hiperaktivite, asperger sendromu veya otizm olması
• Ailenin baskıcı bir tutum sergilemesi
gibi sebeplerle çocuklar akranlarıyla ilişki kurmada zorluk yaşayabilirler.
Araştırmalar gösteriyor ki, erken yaşlarda arkadaşlık ilişkisi kurabilen çocuklar; bu gelişmiş sosyal becerilerini ileriki yaşantısında da devam ettirebiliyorlar. Sosyal becerileri gelişmiş olan ve kolay arkadaşlık kurabilen çocuklar, sadece sosyal yaşantıyla değil, akademik olarak da daha avantajlı oluyorlar.
Bu konuda ebeveynlerin dikkat etmeleri gereken bazı konular şunlardır;
1. Çocuğunuzun kendisine güven duymasını sağlayın. Özgüven eksikliği yaşayan çocuklar arkadaşlık ilişkisi kurma noktasında kendilerini geri çekerler, çekingen davranırlar. Çocuğunuzu birey olarak kabul edin ve kendisine olan saygısını arttıracak şekilde davranın.
2. Çocuğunuzun arkadaş edinebileceği etkinliklere katılmasını sağlayın. Grup etkinliklerinin olduğu (spor, sanat kursları, halk oyunları vb.) etkinliklere katılmasına yardımcı olun. Katıldığı bu etkinliklerde bir kez arkadaş edindiğini görebilen çocuk, daha sonraki kuracağı arkadaşlıklar için de zemin hazırlamış olacaktır. Daha sonrasında kuracağı arkadaşlıklarda rahat edecektir.
3. Çocuğunuzu gözlemleyin ve zorlandığı noktaları fark edin. Zorladığı noktalarla ilgili kendi arkadaşlık ilişkilerinizde rol model olabilirsiniz.
4. Arkadaşlık ilişkileriyle ilgili yönlendirme yapmayın. Rol model olabilirsiniz fakat şu kişiyle arkadaş ol, şu şekilde davran gibi yönlendirmeler yapılmamalıdır. Aksi takdirde çocuğunuzun kendisine ait kararlar almasını engellemiş olursunuz.
5. Arkadaşlık ilişkilerindeki sorunlara müdahalede bulunmayın. Çocukların arkadaşlarıyla sorun yaşaması, tartışması, kavgalar etmesi normaldir. Bu durumlar çocukların çatışma durumlarında nasıl başa çıkmaları ve kendilerini geliştirmeleri konusunda geliştirici unsurlardır. Siz sadece desteğe ihtiyaç duyduğu durumları gözlemleyin ve bu durumlarla ilgili rol model olarak yardımcı olun.
Zorlandığınız durumlarda bir uzmandan yardım alabilirsiniz.
