Çocuğunuzun herhangi bir kronik sağlık sorunu ya da dönemsel sorunu yaşamadığından emin olun. Alerjisi, astımı veya diş çıkarma sorunu olan çocuklar uyku eğitimine olumlu yanıt vermeyebilir. Uyku eğitiminden en iyi şekilde yararlanmak için tutarlı ve kararlı olmak önemlidir. Çocuğunuza uyku eğitimi vermek için onunla ilgilenen herkesle iş birliği içinde olun. Bu konuda ebeveynlerin birlikte çalışması önemlidir.Çocuğunuza karşı sakin, soğukkanlı ve düşünceli olmaya çalışın. Uyku eğitiminin sizde stres yaratmasına izin vermeyin. Çocuğunuza daha sonra ayakkabı bağlamayı öğreteceğiniz gibi, şimdi de çocuğunuza uyumayı öğreteceksiniz. Bu durumu gözünüzde büyütmemeye çalışın.
Uyku eğitimi sırasında eski alışkanlığı değiştirene kadar ilk başta işlerin ters gidebileceğini unutmayın. Ancak çocuğun yaşına ve durumuna göre kısa sürede sonuç alınabilmektedir. Bazen, tam olayı çözdüğünüzü düşündüğünüz anda, geriye dönüşler yaşanabilir. Bunun moralinizi bozmasına izin vermeyin. Uyku eğitimi sırasında istikrar ve tutarlılık önemlidir. Kullandığınız yöntem çocuğunuza veya onun yaşına uygun olmayabilir veya bu onun için doğru zaman olmayabilir. Böyle bir durumda uzman desteğine başvurmanız faydalı olacaktır.
Uyku eğitimi söz konusu olduğunda eğitime 2 ya da 3 yaşından önce başlamak faydalı olacaktır. Bu süreçte öncelikle çocuğun anlayacağı bir dille değişim anlatılır ve uygunsa ilk gün çocuğun yanına oturur, ardından odada çocuğun uyumasını bekler ancak uykuya dalmayız. Uykuya dalınca odadan çıkarız. Gece her yanımıza geldiğinde geri yatağına döndürmeli ve birkaç kez de olsa aynı rutini gerçekleştirmeliyiz.
Çocuğunuzun kendini rahat hissetmesine ve odasına alışmasına yardımcı olmak için odayı konforlu hale getirmek, çocuğunuzla odada oyun oynamak ve uyku için loş ışıkları açmak faydalı olacaktır. Ayrıca yatmadan önce çocuğunuzla vakit geçirmek, onun rahatlamasına yardımcı olacak bir hikâye okumak, en sevdiği şarkıyı söylemek, elini tutmak, yanına oturmak da tercih edilebilir. İşte burada bir uyku ritüeli oluşturmak gerekir. Bu dişlerinizi fırçalamak, pijama giymek, sarılmak veya kitap okumak gibi şeyler yaparak yatmadan önce bir ritüel oluşturabilirsiniz. Uyku disiplininin öğrenilmesi için ebeveynlerin tutarlı olması gerekir.
Erken yatma saatini belirleyin: 2-3 yaş arası çocuklar için bu dönemde çocuğun uyku saati 21:00’i geçmemelidir. Çocuğunuz gün içinde uyumuyorsa uyku saatini daha erkene çekmek onun daha az yorgunlukla uykuya dalmasına ve gece uyanma süresinin azalmasına yardımcı olacaktır. Bu noktada çocuğunuzun her gece 9 ila 10 saat uykuya ihtiyacı vardır. Bu nedenle çocuğunuzun gece yatma saatini belirlemek için sabah uyanma saatine bakmalısınız. Mesela saat sabah 07:00’da uyanan bir çocuğunuz varsa çocuğunuzun ihtiyacı olan 9-10 saati alabilmesi için uyku saatini 21:00’e tutmalısınız.
Tutarlı ve eğlenceli bir rutin oluşturun: Yatma zamanı rutini çocuğunuza uyku zamanının geldiğini hatırlatabilir. Bu yaş grubuna yönelik aktiviteler arasında dişlerinizi fırçalamak, kitap okumak, günün en sevdiğiniz anlarını paylaşmak, ışıkları kapatmak ve geceleri birbirinizi öpmek yer alır. Özellikle bu yaştaki çocuklar için uyku vakti rutinlerinin düzenli olması çok önemlidir.
Yatmadan önce onları uyarın: Çocuklar bir adım sonra ne yapacaklarını bilmek isterler ve bunu bilmek onların uyumlu olmasına ve iş birliği kurmasına yardımcı olacaktır. Oyun oynayan bir çocuğu aniden uyumaya ikna etmek çok zordur. Bu yüzden yatmadan önce “Seninle iki oyun oynayacağız, sonra oyunumuz bitince uyku hazırlığına geçeceğiz ve uyuyacağız” demek geçişi kolaylaştırıyor.
Seçenekler sunun: 2-3 yaş arası çocuklar seçim yapma konusunda isteklidirler. İki pijamadan hangisini giymek istersiniz? Bu dört kitaptan hangisini okumak istersin? Bunun gibi sorular çocukların güvenini artırır ve onları daha işbirlikçi hale getirir. Bu süreçte kendisine bir uyku arkadaşı edinebilirsiniz, onunla yatabileceğini ve ona sarılabileceğini söyleyin.
Sınırları belirleyin: Çocuklar sınırları zorlamayı severler. Tutarlılık burada en önemli noktadır. Yatmadan önce bir bardak daha su, son bir öpücük ya da son bir kez banyoya gitme gibi istekler minimumda tutulmalıdır. Işığı kapatmadan önce son kez su içeceğinizi, son kez banyoya gideceğinizi söyleyin, mutlaka yerine getirin.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi sorununuz ne olursa olsun her şey çözülebilir.
İlk seferde başaramazsanız eleştirmeyin, suçlamayın veya kızmayın. Çocuğunuzu teşvik edin.
Çocuğunuza ne yapmasını istediğiniz konusunda net olun: Örneğin bütün gece yatakta kalmasını istiyorsanız bunu açıklayın. Onun hakkında bir hikâye yaratarak onu kahraman yapabilirsiniz. Örneğin şöyle diyebilirsiniz; ‘‘Şimdi Elif kitabı okudu, uyudu, anne ve baba da uyudu ve bütün gece herkes kendi odasında uyudu.’’
İnatçı olmayın: İnat, istenmeyen davranışların devam etmesine neden olacaktır. Bunun yerine arkanıza yaslanın, rahatlayın ve sakinliğiniz ile model olun. Sen uyuyana kadar burada kalacağım deyin. Biz ebeveynler olarak kaygı, belirsizlik, umutsuzluk ve öfke içindeysek bu çocuklara da yansıyacaktır.
Çocuğunuzu destekleyin: Bazen ağlamak çocuğunuzun enerjisini atmasına ve rahatlamasına yardımcı olabilir. Sorunu her zaman çözemeyiz. Onlara duygularını nasıl yöneteceklerini öğretmek bizim sorumluluğumuzdur. Tutarlılık çok önemlidir. Siz tutarlı olduğunuz sürece çocuğunuz sizinle iş birliği kurmaya hazır olacaktır.
Uzman Klinik Psikolog Şeyma Aykut
