
Çocuklar yaşam içerisinde değişen koşullara uyum sağlayamadığı durumlarda uyum ve davranış bozukluğu gösterebilmektedir. Uyum sürecinde görülen davranışlar çocuktan çocuğa değişiklik göstermektedir. Bazı çocuklar değişen yaşam koşullarına daha kolay uyum sağlayabiliyorken, bazı çocuklar zorlanabilmekte ve başa çıkmakta zorlanabilir.
Uyum ve davranış bozukluğu gösteren çocukların bulundukları ortamda kabul görmelerinde bazı zorluklara neden olabilir. Yaş fark etmeksizin çocuklarda yaşanılan bu problemler, bulundukları çevre ve aileler için zorlayıcı olabiliyor.
Çocuklarda Uyum ve Davranış Problemi Belirtileri
Çocuklarda sık karşılaşılan uyum ve davranış problemleri şunlardır;
- Utangaçlık
- Sinirli ve saldırgan olma
- Sosyalleşeceği ortamlardan kaçınma
- Yalan söyleme
- Çalma
- İnatçılık
- Küfür
- Fobiler ve korkular
- Alt ıslatma ve dışkı kaçırma
- Mastürbasyon
- Parmak emme
- Uyku bozuklukları
- Yeme bozuklukları ve iştahsızlık
- Tırnak yeme
- Saç yolma
Çocuklarda Uyum ve Davranış Problemleri Nedenleri
Ailesinde uyum problemi yaşayan veya herhangi bir psikolojik rahatsızlığı olan çocuklarda uyum ve davranış problemine daha sık rastlanmaktadır. Ailesi tarafından baskı altında tutulan çocuklarda da bu durum görülmektedir. Ailesi tarafından sık sık kontrol edilen, serbestçe hareket etmesine izin verilmeyen çocuklar sosyalleşmekte sorun yaşar ve davranış problemleri açığa çıkabilir.
Ailesi tarafından sevgi, şefkat, ilgi, bakım ihtiyacı karşılanmaması, aile içerisinde iletişim eksikliği olması ve çocuk için güvenli alan yaratılmaması da bu tarz problemlerin oluşmasına zemin hazırlayabilmektedir.
Bir çocuğun uyum ve davranış bozukluğu gösterdiğini söylemek için belli kriterler gereklidir. Bu kriterler;
- Yaşa uygunluk: davranışın özelliğini belirlemede en önemli kriterlerden biri yaştır. Sergilenen davranışlar kendi yaş özelliği içerisinde değerlendirilmelidir. Örneğin 3 yaşındaki bir çocuğun alt ıslatması normal olarak değerlendirilebilirken, 8 yaşındaki bir çocuğun bu davranışı sergilemesi normal görülmemektedir.
- Davranışın Yoğunluğu: Bir davranışın bozukluk olarak değerlendirilmesi için ikinci kriter yoğunluktur. Örneğin 5 yaşındaki bir çocukta huzursuzluk ve öfke doğalken; başkasına zarar verme şeklinde olursa davranış bozukluğu olarak değerlendirilmektedir.
- Süreklilik: Çocuğun davranışı ısrarlı bir biçimde devam ettirmesidir.
- Cinsiyet Etkisi: Bir diğer dikkat edilmesi gereken durum, sergilenen davranışın cinsiyete uygun olup olmamasıdır. Erkek çocuklarına özgü görülen davranışların kız çocuklarında, kız çocuklarına özgü görülen davranışların erkek çocuklarında görülmesi; davranış bozukluğu kategorisinde yer almaktadır.
Davranış problemleri her çocukta, her gelişim döneminde ortaya çıkabilir. Çıkan bu problemler genellikle bir probleme tepki olarak çıkar. Bu tepkilerin neden ortaya çıktığını bulmak ve çözümlemek, davranışın normalleştirilmesi için önemlidir.
Uyum ve Davranış Problemlerini Ortadan Kaldırmak İçin Neler Yapılabilir?
- Çocukla geçirilen zaman arttırılmalıdır. Çocukla ilgilenmeli ve kaliteli zaman geçirilmelidir. Birlikte çocuğu mutlu eden etkinlikler yapılabilir.
- Çocuk cesaretlendirilmelidir. Çocuğun kendisine güvenmesini istiyorsa önce anne-baba çocuğa güvenmelidir. Çocuk takdir edilmeli ve çabası övülmelidir. Arttırılması istenen uyumlu davranışlar ebeveynler tarafından pekiştirilmelidir. Cesaretlendirme, çocuğun olduğu kendine güvenmesi ve değerli algılayabilmesi için çok önemlidir.
- Karşılıklı saygı gösterilmelidir. Tutarsız davranmak, bağırmak, kızmak, küfür etmek, vurmak, susturmak; çocuğun davranış problemlerini arttırıcı unsurlardır. Çocuk bir birey olarak kabul edilmeli, fikirlerine danışılmalı ve saygı duyulmalıdır.
- Çocuğun kendisini güvende hissetmesi için sevildiğini hissetmesi ve sevmesi gerekir.
Çocuklardaki uyum ve davranış problemlerinin giderilmesinde anne-baba tutumu çok önemlidir. Bu nedenle sadece çocuğun değil, ebeveynlerin de davranışlarını düzenlemesi çok önemlidir. Çocuklukta çözümlenmeyen problemler ergenlik ve yetişkinlik yaşantılarında daha farklı sorunlar olarak karşımıza çıkabilmektedir.